“სპამი” სპამია

“ნამდვილად საშინელება იყო… ოღონდ აზრობრივად” - კინოში გაგონილი

ერთი შეხედვით “სპამი” ჩვეულებრივი ფილმია. აი, “წმინდა ტყეში” რომ იღებენ, დაახლოებით ისეთი. 

ასეთ ფილმებში, როგორც წესი, ახალგაზრდების ჯგუფი გასართობად მაინცდამაინც დაწყევლილ, ან, სადღაც “სხეულის ნაწილში” (რომელსაც ხშირად მიყრუებული ადგილის სინონიმად იყენებენ) მდგარ  სახლში მიდის ხოლმე; სახლი ქსელებითაა სავსე, თუმცა სატელეფონო ქსელი მაინც არასოდეს იჭერს; ფილმის მსვლელობისას ხშირად ბრახუნობს კარი, ზანზარებს ჭაღი, სარკეში მაჯლაჯუნა არსებები დათარეშობენ და კრიტიკულ მომენტში მანქანა არასოდეს იქოქება. სცენარში აუცილებლად არის ერთი მხიარული ეპიზოდი, რომელიც ამ სახლისკენ მიმავალ გზაზე,  მანქანაში ვითარდება და არსებობს ერთი პერსონაჟი, რომელიც ჯგუფში კლოუნის ფუნქციას ასრულებს. ფილმის დასაწყისში პერსონაჟები ყოველთვის ცდილობენ ერთმანეთი შეაშინონ, თუმცა, მოგვიანებით აუცილებლად გვხვდება ფრაზა: “ტომ, ეს უკვე სასაცილო აღარ არის… ტომ… ტომ…” 

 …პასუხი კი არ არის (რადგან ცალთვალმოთხრილი და სისხლშემხმარი ტომი უკვე რომელიმე სარზეა წამოკოსებული).

ამას გარდა, “ჰოლივუდში” ფილმების კიდევ ერთი კატეგორია არსებობს, რომელსაც პირობითად “ერთხელ წავა რა”-ს ვუწოდებ. ამ ტიპის პროდუქტის მოწონება-არმოწონება ძირითადად მაყურებლის იმჟამინდელ განწყობაზეა დამოკიდებული და  ისეთი გვერდითი ეფექტები ახასიათებს, როგორიცაა: ტირილი, ქვითინი, ღვარღვალი, რეჟისორის გინება, მსახიობის დაწყევლა, ტელევიზორის გათიშვა, “ფუ” ნაწილაკის წამოძახება და ა.შ.  

აი, “სპამი” კი საშინელებათა ჟანრის ის ფილმია, რომელიც “ერთხელაც არ წავა”. მიზეზი ბევრია:

1. ფილმს არ აქვს არც შინაარსი და არც ე.წ. “კვანძის გახსნა”. დაახლოებით იმ ტიპისაა, ბოლოში “ა, უკვე მორჩა” რეაქციას რომ იწვევს.  გაუგებარია ვინ ხოცავს ხალხს:  ურმის ბორბალი, რომელიც დასაწყისში უთავბო…რბალოდ დაგორავს, თუ, ვიღაც გაურკვეველი წარმოშობის (ან, მოკვდინების) გოგოს სული, რომელიც სახლის ტერიტორიაზე დაეხეტება. არ ჩანს,  რა ბედი ეწია მთავარ პერსონაჟს და რატომ გადაწყვიტა, რომ მაინცდამაინც ქვის წრეში (თან ღრიალით) უნდა ჩაჩოქილიყო. 

2.  თვალშესანიშნავია რამდენიმე ძირეული შეცდომა:

• ერთ-ერთი გმირი სტატიას იმდენად სწრაფად და გამართულად კითხულობს, რომ შეუძლებელია ეს სინქრონული თარგმანი იყოს. გაზეთს კი რატომღაც რუსული სათაური აქვს.
• ერთ ეპიზოდში, ირაკლი სანაიას პერსონაჟი ჩანთიდან ოცამდე პატარა სანთელს წამოყრის. თუმცა, სპირიტუალური სეანსის დროს აღმოჩნდება, რომ სანთლების რიცხვი თითქმის გაოთხმაგდა (ვისაც ზუსტი რიცხვი გაინტერესებთ და არ გეზარებათ, შეგიძლიათ დათვალოთ)
• რამდენიმე ეპიზოდში, როდესაც იდეაში ღამეა, ფანჯრებიდან მკვეთრი, სავარაუდოდ მზის შუქი შემოდის.
• მეგობრები მიტოვებულ აგარაკზე გასართობად ადიან, რაც გამოიხატება იმაში, რომ ჭამენ, საუბრობენ და იძინებენ.

3. ფილმში ჯანდაცვის სამინისტროს რეკომენდაციები ერთ-ერთ ორგანოსა (“ფეხები” ამ შემთხვევაში რბილი ნათქვამი იქნებოდა) და სახელზმნა “დაკიდება”-სთან ერთად შეიძლება მოვიაზროთ, რადგან ”სპამის” მთელი სიუჟეტი სიგარეტის სერიოზული პროპაგანდაა. ვინმე ინტრიგანი, რომ ადგეს (ან, დაჯდეს) და სიგარეტის მოწევის კადრების ხანგრძლივობა დათვალოს, შედეგად მინიმუმ ოც-ოცდახუთ წუთს მაინც მიიღებს.  

4. ალბათ, გქონიათ შემთხვევა, როდესაც უსაქმურობისაგან კევით გართობას გადაწყვეტთ და სანამ ამ უკანასკნელი ზმნიდან “და” მარცვალს არ ამოიღებთ, საღეჭ რეზინს იქამდე წელავთ. ”სპამში” სცენები სწორედ ასე, იქამდეა გაწელილი, რომ მაყურებლის მოთმინების ძაფიც იმ კევის ბედს იზიარებს. ერთ ეპიზოდში, მაგალითად, კამერა ძალიან დიდ წრეს აკეთებს: მოძრაობას იწყებს სახლიდან, გვაჩვენებს მთელ ხედს, რომელიც მის წინ იშლება (თან ძალიან ნელა) და სანამ იგივე ადგილს (საწყის წერტილს) მეორე მხრიდან არ მიადგება, მანამდე ახალ კადრზე არ გადადის.  

5. ფილმის ყურებისას დროდადრო შენს ადგილსამყოფელთან დაკავშირებით სერიოზული ეჭვი გიჩნდება, რადგან მსახიობები რიგ შემთხვევაში კინოსა და თეატრს შორის განსხვავებას ვერ ხედავენ. ერთ ეპიზოდში, ირაკლი სანაია ისეთი თეატრალური მონოლოგით გამოდის, უცებ ფილმში გათვალისწინებული სცენარიდან “ყოფნა, არ ყოფნა”-ზე რომ გადავიდეს, გასაკვირი არც ეს იქნება.

6. კინო ნამდვილად ხელოვნებაა. თუმცა, ეს ნიშნავს იმას, რომ მსახიობები ხელოვანები უნდა იყვნენ და არა ხელოვნურები. “სპამში” ამ მხრივ სერიოზული დარღვევაა, რადგან ქერათმიანი გოგო (სახეზე და სახელზე არ მეცნო) ფილმის უმეტეს ნაწილში გამაღიზიანებლად ხელოვნურია.  

7. როგორც ერთმა ჩემმა მეგობარმა აღნიშნა, საშინელებათა ფილმებში პერსონაჟები ისე უნდა იყოს გამოყვანილი, რომ მათი დახოცვისას სულ მცირე გულმა მაინც მოგწიწკნოს. აქ კი ფილმი იმდენად იწელება, რომ ბოლოს უკვე ერთი სული გაქვს, ვინმეს ეს სული რომ აღმოხდეს.  ფანტაზიის ნაკლებობას კი არც დახოცვის სცენები უჩივის:

• გოგო ხედავს სარკეში რაღაც მაჯლაჯუნას, წამოხტება და ნაცვლად იმისა, რომ მეგობრებთან გაიქცეს, სადღაც ტყის სიღრმისკენ გარბის (თან ისე, რომ უკან არც არავინ მისდევს). ირბენს ასე შეშლილივით მარტო და ბოლოს სახით რაღაც რკინაზე ჩამოეგება.
• სექსგამოვლილი წყვილი მშვიდად ეწევა სიგარეტს და უყურებს მათ თავზე ორტონიანი, წვეტიანი ჭაღი როგორ ყანყალებს. პრინციპში, ჰო, რა სისულელეა, რატომ უნდა ადგე და გაიწიო ამ დროს, არ მესმის. არ ჯობია დაუცადო, როგორ ჩამოვარდება და ჩაგესობა?! ჰოდა, დაუცადეს…
• ბიჭი მისდევს მოჩვენებას და სთხოვს დაუცადოს. ამ დროს მოვა ეს გამჭვირვალე არსება, ერთს დაუღრიალებს და მიწაზე დაცემული ბიჭი რატომღაც ქრება.
• ერთი ქალი კი უბრალოდ ძილში იპარება (მშვენიერი გამოსავალია, რომ პერსონაჟი რაც შეიძლება მარტივად მოკლა).

8. ოცდამეერთე საუკუნეში, წესით, მონტაჟში ისეთი პრობლემები აღარ უნდა იყოს, მოგიზგიზე ცეცხლსა და მოჩვენებას დამონტაჟებულობა აშკარად რომ ეტყობოდეს. ამასთან, ფილმში მუსიკა  ხშირ შემთხვევაში იმდენად ხმამაღალია, რომ გმირების ლაპარაკსაც ფარავს და თან ერთგვარად ყურისგამაწვრილებელიც გამოდის.

9. და ბოლოს –  მაყურებელი. როგორც ჩემმა მეგობარმა აღნიშნა: “ასეთი ხალხი უკეთეს ფილმს არც იმსახურებს”. “ასეთი ხალხი” კი გულისხმობს იმას, რომ ფილმის რომელიმე გმირის რეპლიკას შუა სეანსის დროს ყვირილით გამოეპასუხო, დროდადრო ველურივით იხარხარო, თანმხლებებს შეშინების მიზნით ყურში უღრიალო, მკერდის დანახვაზე გაურკვეველი წარმოშობის ბგერები გამოსცე და “ოჰო-ჰო, უჰუ-ჰუ” დართული კომენტარებით “ძუძუს დახამებული” ადამიანის შთაბეჭდილება (ყურბეჭდილება) დატოვო. თურმე, კინოს ყურებასაც თავისებური კულტურა სჭირდება  და ალბათ, სანამ ჩვენთან შიშველი სხეულის დანახვაზე ველურად აღტკინებული შეძახილები იქნება, იქამდე ნორმალური ფილმის გადაღებას ვერც ვეღირსებით.

ს.პ: ამზე წასვლას ისევ “ოცნების ქალაქის” მოსმენა ჯობია… კარგი ჯგუფია “მგზავრები”