მეტი რიდი, თუ შეიძლება!

"მე ჯერ მისალმება არ დამემთავრებინა..."

“რუსთაველმა ცუდი სამსახური გაგვიწია, რადგან ძალიან დიდი ტილო გამოდგა და ყველას გვყოფნის ხელის შესაწმენდად. მერე რა რომ ჩვენ არ ვვარგივართ?! სამაგიეროდ რუსთაველია დიდი. მერე რა რომ ჩვენ უნიჭოები ვართ?! სამაგიეროდ, რუსთაველია გენიოსი” – ჯემალ ქარჩხაძე

“გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის…” – შოთა რუსთაველი

ეპოქალური წიგნია “ვეფხისტყაოსანი”. ვისაც წაუკითხავს – მოსწონს, ვისაც არ წაუკითხავს – აქებს, ვინც თავისი ნებით გაეცნო – რუსთაველის (ან საკუთარი) ქართველობა ეამაყება და ვისაც სკოლაში წააკითხეს – მტანჯველი მოგონებებისგან ბურძგლავს. თუმცა, ფაქტი ერთია – რუსთაველის “UP-ორიზმები” ჩვენთვის დღემდე ის პირამიდებია, რომელთაც დრო ვერაფერს აკლებს: გენდერული დისბალანსის აღსაკვეთად - “ლეკვისა და ლომის სქესობრივი თანასწორობა” გვახსენდება, ქველმოქმედების სტიმულირებისათვის – “რაიმეს გაცემის ბუმერანგული მახასიათებლები”,   სიყვარულის მალვაზე – “ცხენის მოპარვის შემდგომი ინსტრუქცია”, ასოციალური ადამიანების გამოსაფხიზლებლად – “ჩინის ქვაზე დაწერილი არაკი”, ცხოვრებისეული ცვლილებების ასახსნელად – “ტურფა საბაღნაროში მიმდინარე ცირკულაცია”, სიკვდილის ძლევამოსილების ილუსტრირებისათვის – “ვიწრო ან კლდოვანი გზის ქმედითუუნარობა” და ათასი სხვა.

უსაქმურობის ილუსტრაცია

თუმცა, უცხოელი მწერლები რუსთაველს, როგორც ჩანს, სათანადოდ არ იცნობდნენ. შესაბამისად, “გრძელი სიტყვის მოკლედ თქმის” ნაცვლად ზოგჯერ ისეთ სქელ წიგნებს წერდნენ, რომ რედაქტირების დროს მათი მეორედ გადაკითხვა, ალბათ, თვითონვე ეზარებოდათ. მაგალითისთვის ვეშაპისოდენა “მობი დიკი”, ჯოისისეული “ულისე”, დიუმას “სამი მუშკეტერი” და მისი დეკადური გაგრძელებები, ჰიუგოს ნებისმიერი რომანი ან თომას მანის “ბუდენბროკებიც” საკმარისია. ჩვენს საუკუნეში კი, როცა რვაას გვერდს კი არა, ზოგჯერ მეგობრებს ვეღარ კითხულობ ადამიანი, რა გასაკვირია, რომ კაცობრიობამ დროის დაზოგვის მიზნით ძველ წიგნებს “კლასიკა” უწოდა და ამით თითქოს ხელებიც დაიბანა.

“კლასიკურია ის წიგნი, რომელსაც ყველა აქებს, მაგრამ თითქმის არავინ კითხულობს” – მარკ ტვენი

არადა, გამოსავალი ყოველთვის არსებობს – თუნდაც, წიგნების შემოკლება. ჰო, აი ისე, როგორც, მაგალითად, რამდენიმე წიგნის -  უფრო ზუსტად კი “უთავო მხედარის” – შემთხვევაში “ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა” მოიქცა (მოზარდებისათვის განკუთვნილ მსოფლიო ლიტერატურის შედევრებს ვგულისხმობ, “თბილისელები” რომ მოყვება).

რაც ყველაზე სასიხარულოა, ჩვენ წიგნის შემოკლების შესახებ წარმოდგენა არ გვაქვს და მისი დასრულების შემდეგ ილუზიაც კი გვექმნება იმისა, რომ ნაწარმოებს საფუძვლიანად გავეცანით. იდეალურია! აბა რა ეგონა ვიღაც მაინ რიდს ასეთ სქელ წიგნს რომ წერდა?! მადლობა ღმერთს, გამომცემლობაში კარგი ცენზორები რომ სხედან და ზედმეტ  ლაყაფს, აბზაცს ან გვერდს მთლიანად იღებენ წიგნიდან.

"კრიჭი, კრიჭი..."

მაინ რიდის არ იყოს, ალექსანდრე დიუმაც კარგი ხვითოა და მსოფლიო კლასიკოსებს ერთი დუიმითაც ვერ უახლოვდება. შესაბამისად, ამავე სერიაში მისი “გრაფი მონტე კრისტოს” შემოკლებაც აბსოლუტურად გამართლებულია. მთავარია, შინაარსს  ვიგებთ და საზოგადოებაში არ შევრცხვებით. ინტრიგანები ხომ არ ვართ ახლა, დეტალებს გამოვეკიდოთ (მერე რა რომ “ღმერთი დეტალებშია”). საიდან უნდა სცოდნოდა დიუმას, რა იყო კარგი და რა ცუდი ჩვენთვის (ამბობენ, სულაც სხვას აწერინებდა წიგნებსო). კიდევ კარგი, გამომცემლობაში იციან…

ჰო, ახლა ცოტა სერიოზულად. გასაგებია, რომ ქაღალდი ძვირი ღირს და წიგნი – იაფი, გასაგებია, რომ ზოგი ამ ტომეულებს მხოლოდ ლამაზყდიანი თაროების ეშხით ყიდულობს, გასაგებია, რომ არც წიგნის გადამოწმების სურვილი გაუჩნდება ბევრს,  გასაგებია, რომ “ადაპტირებული ვერსიის” დაწერის შემთხვევაში – წიგნი ნაკლებად მიმზიდველი იქნება და ის კორექტურული შეცდომებიც გასაგებია (ხუმრობა საქმე ხომ არაა, კვირაში ერთი წიგნის ბეჭდვა), რომლითაც სავსეა ამ სერიის ნაწარმოებები, მაგრამ…

ამონარიდი “თორმეტი სკამის” პირველი თავიდან, სადაც იპოლიტ მატვეევიჩის სახელის ერთბაშად ხუთი ვერსიაა მოცემული:

“1. იპოლიტ მატყვეევიჩი
2. იპოლიტ მეტყვეევიჩი
3. იპოლიტ მატვევიჩი
4. იპროლეტ მატვეევიჩი
5. იპოლიტ მატვეევიჩი”

o_O

…ყველაფერი ამის სინთეზს ქართულ ლექსიკაში – “მიფუჩეჩება” ჰქვია, ქართულ სამართალში – “მკითხველის უფლების დარღვევა”, ან, უფრო არასამართლებრივ ენაზე რომ ვთქვათ – “მკითხველის მოტყუება”. განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ექვსგვერდიანი თავი ერთ გვერდშია ჩატეული და ვიღაცის უჩინარი ხელი წყვეტს – რა წაიკითხო.

რა თქმა უნდა, ეს არ ნიშნავს, რომ ამ სერიით გამოსული ორმოცდაათივე წიგნი შემოკლებულია, ან, სულაკაურის გამომცემლობის სხვა წიგნებიც უხარისხოა (პირიქით – აქამდეც მომწონდა და არც მომავალში ვაპირებ გადაწონებას), მაგრამ თუ მაინცდამაინც ქაღალდის პრობლემა იქმნება, რატომ უნდა იყოს რთული ისეთი ნაწარმოებების ამორჩევა, რომელიც “გაშედევრებას” შვიდას გვერდზე გაშლის გარეშეც ახერხებს.

ყოველი ტომის პირველ გვერდს “© ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა. ყველა უფლება დაცულია”  წარწერა კი ამშვენებს, მაგრამ ჩვენს უფლებებს ვინღა იცავს,  “Google”-მ იცის.

მეტი რიდი თუ შეიძლება.

პ.ს: “ვის შევჩივლო, მაინ რიდი მკვდარია” – “უთავო მხედარი”-ს წიგნი